مس در طب سنتی

ظروف غذا یکی از مهم‌ترین و موثرترین عوامل موفقیت در آشپزی است. ظرف غذا در خوش‌طعم و خوشمزه شدن غذا بسیار اهمیت دارد. مدتی است که بسیاری از افراد پخت غذا در ظروف مسی را توصیه می‌کنند اما باید دید که پخت غذا در این ظروف تا چه اندازه فایده و عوارض خواهد داشت.

متخصصان در طب جدید معتقدند که مصرف غذا در ظروف مسی اگر بیش‌ازحد باشد موجب وارد شدن مس به بدن می‌شود. در درازمدت موجب عوارضی مانند افسردگی، بی‌خوابی، بیش فعالی در کودکان و عوارض دیگر می‌شود. از آن طرف هم کمبود مس در بدن خود بیماری‌هایی ایجاد می‌کنند مانند تهی‌سازی و تخلیه اکسیژن در سلول‌ها، کاهش HDL کلسترول، مشکلات پوستی، التهاب قوزک پا، کم‌خونی، کم شدن آنسفالین‌های مغزی و توهم‌های شنوایی می‌شود.

تفکر غلطی که در این خصوص وجود دارد این است که برخی افراد تصور می‌کنند که از طریق ظروف طبخ غذا مانند ظروف مسی می‌توانند این مواد مغذی به بدن برسانند. در صورتی که اگر مس بیش از نیاز بدن وارد بدن شود در کبد رسوب کرده و مسمومیت ایجاد می‌کند. همچنین تجمع مس در بدن موجب بروز تهوع و سردرد می‌شود. مس اگر وارد غذا شود جذب کلسیم و آهن را مختل می‌کند و ظروف مسی باید لعاب داشته باشد و ظروف مسی قدیمی که لعاب ندارد پخت غذا در آن صحیح نیست.

مس در طب سنتی

دکتر مهدی فلاح، دستیار ارشد دکترای تخصصی طب سنتی ایران

یکی از موضوعاتی که در سال های اخیر توجه مردم را به خود جلب نموده، استفاده از ظروف مسی و سخنرانی ها و اظهار نظرهائی در این مورد است. بعضی استفاده از آن را مضر دانسته و بعضی دیگر به شدت استفاده از آن را تأیید کرده اند. در اینجا می خواهیم مطلبی مختصر ولی در حد امکان مفید در خصوص دیدگاه طب جدید و طب سنتی ایران در این زمینه به اطلاع علاقمندان برسانیم.

وجود مس برای کلیه گیاهان و حیوانات عالی ضروری می‌باشد. مس در آنزیم های متنوعی، از جمله سیتوکروم اکسیداز وجود دارد و فلز اصلی در رنگدانه حامل اکسیژن (هموسیانین) است. مس در جریان خون عمدتاً روی پروتئین پلاسمایی بنام سرولوپلاسمین حرکت می‌کند. این ماده در روده جذب شده و در پیوند با آلبومین به سوی کبد منتقل می‌شود. یک حالت ارثی که بیماری ویلسون نامیده می‌شود موجب باقی ماندن مس در بدن و عدم ورود آن به صفرا توسط کبد می شود. این بیماری در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیبهای کبدی و مغزی شود.

مس در بدن انسان

مقدار مس در بدن یک فرد سالم بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی گرم تخمین زده می شود. مس به طور وسیعی در طبیعت پخش و توزیع شده است. حتی برنامه های غذایی فقیر و نامناسب نیز، نیازهای افراد به مس را تامین می کنند. کمبود مس در بدن بسیار نادر است. اغلب در کسانی که نارسائی کلیه دارند دیده می شود. کبد مهم ترین منبع ذخیره مس در بدن می باشد. مقدار بسیار کمی از آن نیز در خون یافت می شود.

مس موجود در مغز و کبد جنین و نوزاد بیشتر از افراد بالغ است. این میزان بالاتر مس، برای پیشگیری از کمبود آن در دوران شیرخوارگی (مانند آن چه در مورد آهن نیز وجود دارد) است. مس در همه سلول های بدن انسان یافت می شود. این ریز مغذی یک عنصر ضروری برای تولید ملانین در پوست انسان می باشد. ملانین مسئول ایجاد رنگ در چشم، مو و پوست می باشد. همچنین مس یک آنتی اکسیدان قوی است. به این ترتیب که رادیکال های آزاد را از بین می برد و از آسیب های سلولی جلوگیری می کند. به نظر می رسد که اثرات ضد سرطانی نیز داشته باشد.

مرتضی مشایخ استاد دانشکده علوم

تحقیقات و صنایع غذایی دانشگاه تهران نیز می‌گوید پخت غذا در ظروف مسی ارزش غذا را کاهش می‌دهد. به دلیل اینکه مس با ماده غذایی تداخل ایجاد می‌کند و ارزش غذایی را از بین می‌رود.
دکتر میترا زراتی متخصص تغذیه می‌گوید تفکر غلطی که در این خصوص وجود دارد این است بعضی‌ها خیال می‌کنند از طریق ظروفی که غذا را در آن طبخ می‌کنند (نظیر مس یا آهن) می‌توانند مواد مغذی به بدن برسانند. واقعیت، این نیست. ظروف مسی ظروف خوبی هستند اما به شرطی که با استیل‌های ضدزنگ یا قلع پوشانده شده باشند. چون اگر مس وارد مواد غذایی شود. اولین مکانی که در آن ذخیره می‌شود. کبد است و در نتیجه، انواع بیماری‌ها مانند مسمومیت کبد ایجاد می‌شود و حتی نارسایی‌های کبدی رخ خواهد داد.

تا اینجا با نظر کارشناسان طب نوین آشنا شدیم حالا بهتر است با دیدگاه طب سنتی نیز آشنا شویم:

باید بدانیم در کتاب‌های مرجع طب سنتی نیز استفاده از ظروف مسی به‌شدت منع شده است! ظروف مسی که تحت عنوان نحاس یاد شده، از مضرترین ظروف جهت طبخ غذا عنوان گردیده است.

در کتاب مفرح القلوب که شرح کتاب قانونچه در طب می‌باشد (قرن هشتم هجری قمری). حکیم محمد ارزانی از بزرگ‌ترین حکمای طب ایرانی می‌گوید طبخ طعام در انای نحاس (ظرف مسی) خوب نیست مخصوصاً اگر مدت زمان پخت زیاد باشد و نیز غذا چرب و ترش باشد. قلع اندود کردن آن اگرچه مضرت آن را کم می‌کند. ولی به‌طور کامل زیان آن را برطرف نمی‌کند. قلع اندود کردن مکرر را توصیه نموده و نهی شدید نموده‌اند. از ظرف مسی که قلع آن رفته است. ایشان مداومت در مصرف ظرف مسی را موجب ایجاد جذام دانسته‌اند. بهترین ظروف از دیدگاه ایشان ظروف آبگینه (پیرکس امروزه) و چینی می‌باشد.

شما می توانید برای ثبت سفارش محصولات مسی از طریق فروشگاه اینترنتی مس شهر اقدام نمایید.

منابع: وب سایت تابناک فارس، تجارب طب و تبیان.